Немлеһан

Wikipedia-с

Немлеһан — түрүн арифметикин хойр тойгиг ниилүлдг үүл. Талданар, немлеһан - нег олнд загласан хойр хүвд (немр гидиг нерәдлеһтә) нег шин хүв (то гидг нерәдлеһтә) өгдг үүл. a болн b тойгна то немх темдегәр бичсиман: a + b.

2 + 3 = 5
немыр + немыр = то
Үлгүрнь: 2 + 3 = 5 альмд.

Заглаһан[ясврлх | кодар ясврлх]

Арифметика: немлеһан хойр йиртимҗин тойгин үүл эн чинритә:

  1. а + 1 = a'
  2. a + b' = a' + b = (a + b)'

Энд a' - а тойгин дарук тойг.

Чинрид[ясврлх | кодар ясврлх]

  • Бүтү немхелә, тойг сольшго;
  • a + b = b + a (сольҗ тәвлеһнә чинир);
  • (a + b) + c = a + (b + c) (ниилүлһнә чинир);
  • a × (b + c) = a × b + a × c (төгәлһнә чинир).

Бичлиһан[ясврлх | кодар ясврлх]

Бахар немлеһан: 5 + 12 = 17

Немлеһан немх темдегәр бичисиман. Немлеһинә аш әдлецлиһнә темдегәр медгәҗәнә. Үлгүрнь:

Зәрмдән немх темдег бичигдиго:

  1. Тойгин бахан. Кенз дор бичисин тойг татас татасман, бахна тойгуд немлесман, то татасар дор бичсн.
  2. Бүкл болн үүрмг тоосас бүрдсн то . Бүкл үүрмг тойгиг дахад бәәдег тойг - теднә то. Үлгүрәр,
3½ = 3 + ½ = 3,5

Немлеһнә самбыр.

+ 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
2 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
3 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
4 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
5 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
6 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
7 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
8 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
9 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Медулһан[ясврлх | кодар ясврлх]

Олна ниилүлһан[ясврлх | кодар ясврлх]

Олна ниилүлһан болвн то
Олна ниилүлһан болвн то

Олна ниилүлһан - маш тохнята медлһн болх. Хойр әдл биш олд негдүлхлә, тер нег олна - то хойрин олна тооһин то болна. Тер медульһан амр умшта болн бичәтә.

Утнь икдүлһан[ясврлх | кодар ясврлх]

Хойрдагче немлеһнә медлеһан - экн утнь өгөгцан утар икдүлһан. Тегәд то - аш утнь бәәх.

2 + 4 = 6, алгебрин медлеһан. Әдл бәәдег 2-ар тегәд 4-әр көндөлөлһан болын 2-ар тегәд 4-әр көндөлөлһан.
2 + 4 = 6, арифметикин медлеһан. Әдл бәәдег 4-әр көндөлөлһан болын 4 дәкҗ 1-әр көндөлөлһан.