Ниxуудин Нутг: хүвлвр хоорндк йилһән
б r2.7.1) (көдлвр немв: ltg:Japoneja |
б r2.6.4) (көдлвр немв: kbd:Япон |
||
219-гч мөр: | 219-гч мөр: | ||
[[ka:იაპონია]] |
[[ka:იაპონია]] |
||
[[kab:Japun]] |
[[kab:Japun]] |
||
[[kbd:Япон]] |
|||
[[kk:Жапония]] |
[[kk:Жапония]] |
||
[[kl:Japani]] |
[[kl:Japani]] |
02:05, 24 Моһа сарин 2011-ә бәәдлин ясвр
Ниxуудин Нутг — 日本, Nippon (Nihon) гидг орн-нутг Номһн далан деед үзгт, Азин дорд үзгин көвәд баг арлмудыг эзлҗәнә. Теднәс хамгин икнь — Хонсю, Хоккайдо, Кюсю, Сикоку болҗана. Тер мет үүрмг олн арл эн орн-нутгин һазриг тогтаҗана. Эзлҗәх һазрин аһунь 37215 дөрвлҗн километр болҗана. 1990 җилд кесн то-дигәр орн-нутгт өдгә цагт 123,6 сай күн бәәнә. Тиим кевәр Ниxуудин Нутг Азин хамгин ик орн-нутгудын тоод орҗана.
Тер мет хамгин өөдән делгрлттә государствин негнь эн болҗана. Орн-нутгин хотл балһснь — Токио. Энд 11680 миңһн күн бөәнә. Тиим кевәр эн бас делкән хамгин ик балһсна негнь. Ниxуудин Нутгин экономическ ик делгрлтин темдгнь тер болҗана. Промышленностин олн предприятьмүд энд негдулгдсн бәәнә.
Ниxуудин Нутгин административн хувалһна тускар келхлә, энд 47 префектур (pkefecture, todofunken) йилһгдлә. Тер тоод хотл балһсн Токион префектур болн 1972 җиләс авн Окинаван префектур. Ик балһсна хойр префектур — Киото болн Осака. Префектурмуд әәмгүдт хувагдна. Хоккайдо арл болхла онц административн область болҗана, энүнэ ханьд 14 округ орҗана.
Орн-нутгин йосна келнь — Ниxуудин келн болҗана. Ода эврәннь келнә тоомсриг өөдлүллһнд Ниxуудин Нутгд ик оньг өгчәнө. Хамгин түрүнд эврәннь келән йилһән сәәнәр медх кергтә гиҗ энд тоолна. Назадын кел дасад чигн керг уга гисн тоолвр энд бас бәәнә. Делкәд маднла сән хәрлцә бәрхәр бәәхлә, Ниxуудин кел дастха гиҗ энд санна. Орн-нутгин экономическ болн политическ ик күчнә темдгнь тернь бас болҗахгов.
Мөңгнә единицнь — йен, тернь 100 сенамд хувагдна. Ода иена тоомсрнь нарт делкөн рынкд өсәд йовна, эннь орн-нуттин тегш политическ болн экономическ делгрлтин темдгнь болҗана. Болв Ниxуудин Нутгин бизнес-менмүдт эн йовдл таасгдҗахш. Иена тоомсрнь, үн өсхлө, теднө орунь баһрдг болҗана.
Кезәнәс нааран Ниxуудин Нутгин император толһалдг билә. Тер авъяс эндр өдр күртл бәәнә. Ода күртл государствин толһачнь император болҗана. Йир дән Ниxууд эврәннь авъястан ик итклтә улс болҗана. Кезәңк авъясмуд ода күртл чаңһар күцәгднә. Императорин ширә деер хаана өрк-бүлин залу улс үй залһад сууна. Болв Конституцас иштәһәр императорин үлмәд цуг йосн өггдхш. Государствин кергүдлә залһлдата цуг төрмү-диг император министрмүдин кабинетлә селвлцәд, тедниг зөв гихлә, күцәнә. Яһад гихлә цуг кергүдин туст министрмүдин кабинет дааврта болҗана.
Зака тогтагч хамгин ах орган болхла парламент болҗана. Энүнә ханьд хойр палат бәәнә. Тернь элчнрин болн селвгчнрин палатмуд болҗана. Ниxуудин Нутгд элчнрин палатыг дора гиҗ нерәднә, селвгчнрин палатыг болхла деед гиҗ келнә. Тиим кевәр закадын проектмүд туруләд элчнрин, дәкәд селвгчнрин палатд зөвшәрлһнә төлә орулгдна.
Элчнрин палатд 512 депутат бәәнә. Ода болхла суңһврин системин реформ ухалҗ һарһгдсн бәәнә. Энүгәр депутатнрин тоог 512-е авн 471 күртл хаслһн хәләгдҗәнә. Эн палатын депутатнриг 4 җилин болзгт суңһна.
Селвгчнрин палатд болхла 252 гешүн орна. Эдниг 6 җил болзгтаһар суңһна. Тер тоод 152 гешүниг префектурмудас суңһна, дәкәд 100 гешүг болхла ирлцңгү элчллһнә системәр цуг орн-нутгас суңһна. Селвгчнрин палатын хань 3 җил болһн өрәлднь шинрүлгднә.
Дууһан нуувчар өгәд цуг олна шуд суңһврин ул деер хойр палатыг суңһна. Кемр парламентин хойр палатын депутатнр ик зууһар шин закана проектиг таасҗ дөңнхлә, терүг батлна. Тедн хоорнд ямр нег закаһар зүткән һарад бәәхлә, сүл үгиг элчнрин палат келхмн болҗана.
Цуг талдан делгрлттә орн-нутгудт мет, күцәгч йосиг министрмүдин кабинет күцәнә. Энүг премьер-министр толһална. Премьер министриг болхла парламент эврәннь гешүдин тооһас суңһна. Премьер министр кен министр болхинь шииднә. Эн саамд министрмүдин ик зунь парламентин гешүдин тооһас болх зөвтә. Министрмүдин кабинет парламентин өмн дааврта болҗана.
Сүл цагт Ниxуудин Нутгин экономическ бәәдл-җирһлд тегш бәәдлиг эвдҗәх олн зүсн йовдл һарад бәәнә. Тегәд правительств чигн сольгдв.
Йирдән болхла Ниxуудин Нутг конституционн монархий болҗана. Орн-нутгин парламент 1946 җилин август сарин 26-д батлсн Конституц ода үүлдҗәнә. 1947 җилин май сарин 3-д эн күчндән орла.
Ода Ниxуудин Нутгин император Акихито толһаҗана. 1989 җилин туула сарин 7-д эн хаана ширә деер залрв. Эн байрт нерәдсн керг-үүлдвр 1990 җилин ноябрь сарин 12-т болла.
Заалтс
- ↑ 法制執務コラム集「法律と国語・日本語」
- ↑ CIA Factbook: Japan
- ↑ According to legend, Japan was founded on this date by the Emperor Jimmu, first emperor of Japan; it is seen as largely symbolic.
- ↑ JAPAN STATISTICAL YEARBOOK 2010
- ↑ Official Japan Statistics Bureau estimate
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Japan
- ↑ CIA World Factbook [Gini rankings]
- ↑ Human Development Report 2009. The United Nations. Retrieved 5 October 2009.