Көглтин Дава

Өдгә цагин литературт Хальмг Таңһчин улсин шүлгч Көглтин Дава нег эркн орм эзлҗ, орн-нутгтан, нарт делкәд нер һарв. Көглтин Дава 1922-гч җилд Ик Дөрвд нутгин һахан Авһнр гидг (ода болхла, Хальмг Таңһчин Яшалтан района, Карл Маркс колхозин, Эсто-Алтай селән) гидг хотнд багш күүнә бүлд төрсн болдг. Арвн дөрвн настаһасн авн эклҗ шүлг бичдг болла, теднәс зәрмнь "Ленинә ачнр", "Улан баһчуд" гидг газетмүдт барлгдв.

1939-гч җилд Көглтин Дава Әәдрхнә Хальмг пединститутин студент болсмн.

1940-гч җилд "Баһ насни шүлгүд" гидг түрүн хуранһунь хальмг келәр барлгдв. ' 'Җаңһрин 500-н җилин өөниг темдглхин төлә Элст балһснд СССР-ял бичәчнрин Ниицәнә 18-гч пленум болв. Пленумин докладт А. А, Фадеев нань чигн бичәчнр баһ наста Көглтин Даван билгинь ик өөдән темдгләд СССР-ив бичәчнрин Ниицәнд орулв.

Пединститутд сурһульд сәәнәр сурч йовсн болн урн үгин хаалһд сәәнәр орҗ йовсн цагт Көглтин Дава цергт мордв. Алдр Төрскән харсгч дән эклхд Көглтин Дава Моңһл орн-нутгт советск цергт йовла. Дәәнә өмн нүүрт сурҗ орад Көглтин Дава политрук болсмн, үүдәврмүдәрн өшәтиг шалһҗ, терүнә өршәңгу уга йовдлыг иткҗ, салдсмуд дунд ик политическ көдлмш кевв. Олн үүдәврмүд дотрас ончта — "Сар-Герл" (поэм, 1964), "Ухана буцлт" (поэм, 1973; 2-гч һарцнь — 1977), "Җирһл болн ухаллһн"(шүлгүд, поэмс, 1967), "Үрглҗ амслһн» (шүлгүд, 1984) нань чигн.

1967—1968-гчҗилмүдт Көглтин Даван "Би чамла цацув", орс келәр болхла, Я твой ровесник" гидг шүлгүдин хураңһу барлгдла. Тер дегтр бичҗ һарһснд Көглтин Даваг Максим Горькийин нертә Әрәсән Государственн мөрөһәр ачлҗ, лауреат нер зүүлһлә.

1975-гч җилд "Әмтин сәәхн апрель" гидг шүлгүд болн поэмс бичснд, СССР-ин Государственн мөрөһәр ачлгдв (1976 җ.).

1977—1978-гч җилмүдт һурвн ботьта үүдәврмүдин хураңһу Москвад "Художественная литература" гидг дегтр һарһачд орс келәр барлгдв, 1981—1982-гч җилмүдт Хальмг дегтр һарһач һурвн ботьта шүлгүдин хураңһу хальмг келәр һарч.

Орн-нутгтан болн делкән сойлын делгртд ик нилчән күргсн төләднь болн 75-гч насна өөнләнь 1997-гч җилд моһа сарин 12-т "Төрскндән ач-тус күргсн төлә "гидг 3-гчдевсңгин орденәр шүлгч Көглтин Даваг Әрәсән Федерацин Президентн зааврар ачлсмн.

Хальмг Таңһчин улсин шүлгч, СССР-ин Социалистическ Күч-келснә Герой, СССР-ин болн Әрәсән Государственн мөрәсин лауреат Көглтин Даван нериг 1996-гч тойгта баһ планет зүүҗәнә.

2000-гч җилд Көглтин Дава Әрәсән улсин Ансамблин "Әрәсә улсин иньгллт" гидг ик Алтн медаляр ачлгдсмн.

Төрскн орндан болн нарт делкәд нернь туурсн шүлгч өдгә цагин эргцд билгнь хурц деерән бәәнә.2006-гч җил мөчн сарин 17-н Хальмг Таңһчин шүлгч Көглтин Дава сәәһән хәәв.