Киргиз Орн
|
|
Киргиз орн нутуг — Ар-Дорд үзгә Азин Азияның (һолар Тянь-Шань уулд) орн. Казахин қазақ, Узбекдин өзбек , Таҗикин, Китдин орн-нутугта әәлхоша улус мемлекеттік.
Хальмг Киргиз нутугт[ясх | иш ясх]
Киргиз Орн Нутугд мемлекеттік, Иссык-Куль нуурин өөр, дөрвн-хальмг аймакт - Чельпекд бәәх Бишкек, Таш-Кия, Бурмя-Суу, Бүрү-Баш- балһасдын деед үзгүт Текес-талхас ирсын Иссык-Куулин хальмгудә қалмақ әмтын бүүрүльнә. Эднә зун җил хооран нүүҗ ирцихәсмин. Эдниг талданар чигин келцхәнә: Хар-һолын болын хар-хальмгуд, сарта хальмгуд қалмақтар. Киргиз Орн Нутугин мемлекеттік Иссык-Кульск областьд 1989-гче җил болсан әмтенә то авлаһар 4 628 күн болҗ һарсаман. Хар-хальмгудас 111 күн эврә уул хальмг келән сән медцәхәнә. Хальмг кел шинҗилдәг улусинәр болхала, хар-хальмгудын қарасты қалмақ келн-хальмг кельнә тілі онц говор болҗ һарчана. Киргиз келн улус мемлекеттік заагта удан байлһан хар-хальмгудын кельнед болн сойлд үлмәһән хальдаҗ. Иссык-Куулин хальмг нег һазрат бәәдәг кесег улсин кел медәг деерән исламның бурханд шүтүцхәнә.
Хальмг келн өрк-бүлин, бәәдел-җирһилин тускар нурһульҗе ах үй улусин мемлекеттік хәрлцәнәс давхаш, наадак общественнин функциясы болхала, киргиз қырғыз болн орсин ресейдегі келәр теткәгдәнә. Эрдим-сурһульд қалмақ хальмыгин келн тілі олзулгадхаш. Бичимир үүдәврүмүдчун эн келәр уга. Һанцахан күүндулһанә келн бәәнә, эн келәр нурһульҗе ах үйин улус мемлекеттік келцехәнә. Хамгин түрүн Иссык-Куулин қалмақ хальмг мультилингвы тілінде болҗ һарчана: эдн киргиз қырғыз, хальмыгин қалмақ, орсин келәр күүндуцхәнә болна талдан түрк келмүд бас меднә.
Нутугин мемлекеттік байр[ясх | иш ясх]
| Өдр | Нернь | Киргиз | Дәкәд |
|---|---|---|---|
| Туула сарин 1 (жаңа) | Жаңа жылы | Жаңы жыл | ~ |
| Туула сарин 7 | Христиандық һарсан өдр | ~ | |
| Хөн сарин 29 | Цергин өдр | Жоокерлер күнү | ~ |
| Моһа сарин 8 | Делкән Эмна өдр | Эл аралык аялдар күнү | ~ |
| Моһа сарин 21 | Навруз | Нооруз | Нооруз |
| Моһа сарин 24 | Елдік революцияға өдр | Элдик революция күнү | ~ |
| Хөн сарин 1 (жаңа) | Хавр көдлт хойрин өдр | Эмгек күнү | ~ |
| Хөн сарин 5 (жаңа) | Конституциялық бичигә өдр | Конституция күнү | ~ |
| Хөн сарин 9 | Диилврә өдр | Жеңиш күнү | ~ |
| Ноха сарин 31 | Эврән бәәлһәнә өдр | Эгемендүлүүк күнү | ~ |
| ~ | Праздник жертвоприношения | Курман айт | Дата праздника определяется по лунному календарю |
| ~ | Праздник разговения | Орозо айт | Дата праздника определяется по лунному календарю |