Хальмг келн: хүвлвр хоорндк йилһән

Wikipedia-с
Интерактивная навигация по истории
← Өмнк ясврДарук ясвр →
Аһулһнь уга кегдлә Аһулһнь немгдлә
ВизуальныйВики-текст
б Отмена правки 79416, сделанной Хальмг08 (обсуждение)
Царад: Шин чиглүлгч Цуцлх
Чзх? Даже если калмыцкий является частью ойратского (не в российской, а в западной классификации, что характерно), это не значит что "ойратский язык" и "калмыцкий язык" должны полностью отождествляться.
Царан: чиглүлгчнь уга кегдлә
1-гч мөр: 1-гч мөр:
<table align=right>
#перенаправление [[Өөрдин келн]]
{{Келн
| Нерн = Хальмг келн
| Төрскин_нерн = ''Хальмг келн, [[Хальмг келн]]''
| Бичиг = [[Кирил бичиг]], [[Хуудм бичиг]], [[Тодо бичиг]]
}}
</table>

'''Хальмг келн''' ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᠬᠠᠯᠢᠮᠠᠭ ᡘᡄᠯᡄᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), талданар '''Хальмг келн''' болдыг. Эн келәр кезәнк Дөрвн [[Хальмг]] олн әмтен дуһарла, ода цагит [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]], [[Китдин Улус Орн|Китдин Улус Орнд]] [[Шинҗән|Шинҗәнд]], [[Көкнуур|Көкнуурт]], [[Алшаа|Алшаад]], [[Көлнбүүр|Көлнбүүрт]], [[Монһлмудин Орн]]д Хальмгдә әмтен дуһарҗана.

1924 җилин хөөн Хальмг Таңһчед [[тодо бичиг]] бичәр эдлелә. Ода Тод бичгәр һанцахун [[Шинҗән|Шинҗәнин]] Хальмгдә әмтен бичҗәд бәәнә. Дөрвн Хальмыгин улусин бичиг бәәсман Тодо бичиги Зая-Пандитар үвлд, 1648 җилд моңһол бичгә сүүрәс бүтәлв. Өндыр [[Орсин Ниицән|Орсн Ниицәнд]] Хальмг келн кирил үзгәр бичсиман. [[Монһлмудин Орн]] Хальмг келн гөрдоҗәнә. Ховд, Увс, Баян өлгә, Көвсегал әмгүдад албан бишәр күүндҗана.

== Хальмг кельнә кирил цаһан толһа (алфавит) ==


{| class="wikitable"
! align="center"|Барин үзг (оньта)
! align="center"|Айлаһ
! align="center"|Нерень
!
! align="center"|Барин үзг (оньта)
! align="center"|Айлаһ
! align="center"|Нерень
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter A.png]]
| align="center"|[а]
| align="center"|А
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter O.png]]
| align="center"|[о]
| align="center"|О
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Schwa.png]]
| align="center"|[ә]
| align="center"|Ә
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Oe.png]]
| align="center"|[ө]
| align="center"|Ө
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Be.png]]
| align="center"|[б]
| align="center"|Бэ
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Pe.png]]
| align="center"|[п]
| align="center"|Пэ
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Ve.png]]
| align="center"|[в]
| align="center"|Вэ
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Er.png]]
| align="center"|[р]
| align="center"|Эр
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Ghe.png]]
| align="center"|[г]
| align="center"|Гэ
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Es.png]]
| align="center"|[с]
| align="center"|Эс
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Shha.png]]
| align="center"|[һ]
| align="center"|Һа
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Te.png]]
| align="center"|[т]
| align="center"|Тэ
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter De.png]]
| align="center"|[д]
| align="center"|Дэ
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter U.png]]
| align="center"|[у]
| align="center"|У
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Ie.png]]
| align="center"|[е]
| align="center"|Е
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Ue.png]]
| align="center"|[ү]
| align="center"|Ү
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Io.png]]
| align="center"|[йо]
| align="center"|Ё
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Ef.png]]
| align="center"|[ф]
| align="center"|Эф
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Zhe.png]]
| align="center"|[ж]
| align="center"|Жэ
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Ha.png]]
| align="center"|[х]
| align="center"|Ха
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Zhje.png]]
| align="center"|[җ]
| align="center"|Җә
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Tse.png]]
| align="center"|[ц]
| align="center"|Цэ
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Ze.png]]
| align="center"|[з]
| align="center"|Зэ
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Che.png]]
| align="center"|[ч]
| align="center"|Че
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter I.png]]
| align="center"|[и]
| align="center"|И
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Sha.png]]
| align="center"|[ш]
| align="center"|Ша
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Short I.png]]
| align="center"|[й]
| align="center"|Ахр И
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Shcha.png]]
| align="center"|[ш']
| align="center"|Ща
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Ka.png]]
| align="center"|[к]
| align="center"|Кэ
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Yeru.png]]
| align="center"|[ы]
| align="center"|Ы
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter El.png]]
| align="center"|[л]
| align="center"|Эл
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Hard Sign.png]]
| align="center"|уга
| align="center"|Җөөлн темдег
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Em.png]]
| align="center"|[м]
| align="center"|Эм
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter E.png]]
| align="center"|[е]
| align="center"|Э
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter En.png]]
| align="center"|[н]
| align="center"|Эн
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Yu.png]]
| align="center"|[н]
| align="center"|Ю
|-
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Ng.png]]
| align="center"|[нг]
| align="center"|Аң
|
| align="center"|[[Боомг:Cyrillic letter Ya.png]]
| align="center"|[йа]
| align="center"|Я
|}

== Латин хальмг цаһан толһа ==

Эн цаһан толһиг 1930 — 1938 җилмүдт Советин Радян холвад хальмг кельнед олзулдаг билә.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | A a
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | B b
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | C c
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ç ç
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | D d
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | E e
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | F f
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | G g
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | H h
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | I i
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | J j
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | K k
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | L l
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | M m
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | N n
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | N̡ n̡
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | O o
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | P p
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | R r
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | S s
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ş ş
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | T t
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | U u
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | V v
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | W w
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | X x
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Y y
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Z z
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ƶ ƶ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь
|}

<!--
== Латин неофициал ==
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | A a
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ä ä
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | B b
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ç ç
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | D d
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | E e
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | F f
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | G g
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | H h
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | I i
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | J j
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ž ž
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | K k
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | L l
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | M m
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | N n
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ñ ñ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | O o
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ö ö
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | P p
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | R r
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | S s
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ş ş
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | T t
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | U u
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ü ü
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | W w
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | X x
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Y y
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Z z
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ͏
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|}
-->

== Тодо бичиг ==

''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]]

<!--Categories-->
{{Белдлһн}}

<!--Interwikis-->

[[Әәшл:Келн]]
[[Әәшл:Хальмг келн|*]]
[[Әәшл:Хальмг Таңһч]]

06:07, 28 Хөн сарин 2020-ә бәәдлин ясвр

Нерн Хальмг келн
Төрскин нерн Хальмг келн, Хальмг келн

Хальмг келн (Тодо бичиг: ᠬᠠᠯᠢᠮᠠᠭ ᡘᡄᠯᡄᠨ), талданар Хальмг келн болдыг. Эн келәр кезәнк Дөрвн Хальмг олн әмтен дуһарла, ода цагит Хальмг Таңһчд, Китдин Улус Орнд Шинҗәнд, Көкнуурт, Алшаад, Көлнбүүрт, Монһлмудин Орнд Хальмгдә әмтен дуһарҗана.

1924 җилин хөөн Хальмг Таңһчед тодо бичиг бичәр эдлелә. Ода Тод бичгәр һанцахун Шинҗәнин Хальмгдә әмтен бичҗәд бәәнә. Дөрвн Хальмыгин улусин бичиг бәәсман Тодо бичиги Зая-Пандитар үвлд, 1648 җилд моңһол бичгә сүүрәс бүтәлв. Өндыр Орсн Ниицәнд Хальмг келн кирил үзгәр бичсиман. Монһлмудин Орн Хальмг келн гөрдоҗәнә. Ховд, Увс, Баян өлгә, Көвсегал әмгүдад албан бишәр күүндҗана.

Хальмг кельнә кирил цаһан толһа (алфавит)

Барин үзг (оньта) Айлаһ Нерень Барин үзг (оньта) Айлаһ Нерень
[а] А [о] О
[ә] Ә [ө] Ө
[б] Бэ [п] Пэ
[в] Вэ [р] Эр
[г] Гэ [с] Эс
[һ] Һа [т] Тэ
[д] Дэ [у] У
[е] Е [ү] Ү
[йо] Ё [ф] Эф
[ж] Жэ [х] Ха
[җ] Җә [ц] Цэ
[з] Зэ [ч] Че
[и] И [ш] Ша
[й] Ахр И [ш'] Ща
[к] Кэ [ы] Ы
[л] Эл уга Җөөлн темдег
[м] Эм [е] Э
[н] Эн [н] Ю
[нг] Аң [йа] Я

Латин хальмг цаһан толһа

Эн цаһан толһиг 1930 — 1938 җилмүдт Советин Радян холвад хальмг кельнед олзулдаг билә.

A a B b C c Ç ç D d E e Ә ә F f
G g H h I i J j K k L l M m N n
N̡ n̡ O o Ө ө P p R r S s Ş ş T t
U u V v W w X x Y y Z z Ƶ ƶ Ь ь


Тодо бичиг

Сүүр халх: Тодо бичиг


Белдлһн   Эн зүүл белдлһн. Та төслд эн халхиг өргҗүләд дөң өгҗ чаднат.
"https://xal.wikipedia.org/w/index.php?title=Хальмг_келн&oldid=81461" халхас авсн